Verhalen van vroeger
HET BEGIN VAN DEN OORLOG…..
Onderstaande verhaal vond ik in een oud boekje van mijn vader. Het is een verhaal dat zijn moeder (mijn oma dus) aan het begin van de tweede wereld oorlog heeft geschreven. Ze was opdat moment op bezoek bij een zoon van haar in Rotterdam.
Nadat ik in januari mijn been gebroken had en daarvan met mei zoover herstelt was, dat ik weer lopen kon, zou ik op aandringen van de kinderen en na herhaald verzoek van Suus, naar Rotterdam gaan. Ofschoon er al lang gemobiliseerd was en Duitsland met verschillende mogendheden in oorlog verkeerde, dacht men hier nog aan geen direkt gevaar. 9 mei 1940 vertrok ik met de trein van half 2 en zou den eersten nacht bij Jo slapen, daar Suus en Barend en Bertie, den anderen morgen al vroeg weg zouden gaan, voor een uitstapje naar Scheveningen, omdat Barend, na 14 dagen verlof ’s zaterdags naar Genua zou vertrekken om weer in Indië te gaan varen. Heel vroeg in den morgen werden we echter wakker door hevig motor geronk en schieten. Ik ging uit bed terwijl ik tegen Jo in het andere kamertje riep, zeg Jo hoor je dat. Wij de raampjes opengedaan en ook de heele buurt keek al naar het geen had. Vele jagers hadden een lucht gevecht boven ons en toen wij de kant van de Waalhaven opkeken, ontdekten we daar een groote brand. Die nog aangewakkerd werd door de bommenwerpers die we steeds er overheen hun bommen zagen lossen. Toen kwamen ook de vliegtuigen met de parachutisten. Het leken eerst panvletten die ze uitgooiden. Later zei Jo t zijn kranten. Tot we weldra ontdekten dat het parachuten waren. Nu zijn wij ook in de oorlog zei Jo toen. Wij gingen ons kleeden en toen we beneden voor het raam gingen zitten stroomde het al vluchtelingen van de Waalhaven en verschillende plaatsjes in den omtrek. Om 8 uur kwamen de eerste stoottroepen om den hoek. Flinke stoere lui, op een fiets met een geweer op den rug en een pistool in den aanslag reden op hun gemak door de straten. Dus Zuid was al in Duitsche handen. Toen Suus s morgens haar deur opende, stond de buurman er, die naar zijn werk wilde gaan, maar met een pistool was tegengehouden, terwijl de stoker en meerdere personen al dood op straat lagen. Ieder bleef dus nu maar kalm in huis, die niet buiten noodig had en de vluchtelingen bleven maar voorbij trekken. Bij de Maasbrug en verder in de stad was er ook al aardig huis gehouden. Het bleek dat Rijnaken die daar al een week lagen vol met duitschers zaten. De van Galen die pas uit Indië was aangekomen, deed dadelijk goede diensten en vooral het moedig vechten der mariniers werd zeer geroemd. Toch moesten ze voor de overmacht wijken.Onder tuschen zijn er veel vliegtuigen neergeschoten tuschen Rotterdam en den Haag. Bij Mill waren de troepen de grens overgekomen. Bij de Grebbenberg en de afsluitdijk is zwaar gevochten. De koningin was in middels naar Engeland vertrokken. Omdat men de groote steden niet over wilde geven, was een ultimatum gesteld, gaf men voor 12 uur niet over dan zou Rotterdam gebombardeerd worden. Door het bericht van overgave zoo men zegt te laat kwam werd Rotterdam opgeschrikt door een oorverdovend lawaai van bommenwerpers, die na eenmaal de stad overvlogen te hebben, hun bommen over de gehele binnenstad tot aan de Maasbruggen uit gooiden. Toen was het een vuurzee en grootte rookwolken warfen zelfs dagen nadien nog steeds in den lucht. Ook de van Galen en Lloyd boten lagen uit te branden. Om 4 uur trok een groote troep jonge Duitschers met blinkende schoppen op de schouder door de straten, zooals we later heel veel hoorden, zingend natuurlijk. Jo zei, nou als er dan eerst zoveel vernield moet worden is het toch wel heel erg. We handen enge onrustige nachten want steeds was men bang dat de maasbruggen zouden gebombardeerd worden. Telkens vielen er bommen in de omgeving. De bedden werden elken avond in den kamer gebracht en met kleren aan gingen we liggen. Alle verkeer was verbroken. Tot we na drie weken in de krant lazen, dat Fraasen van Vlissingen naar Den Haag reed. De meisjes hadden in Vlissingen een plaats voor mij besproken en door een telegram wist ik, waar ik in kon stappen. Voor het echter zoo ver was, had ik van Fan der schoonzuster vernomen dat allen in Walcheren het goed maakten. En wat die nu allemaal mee gemaakt hebben, wil misschien een van allen hier wel laten volgen. Jo is nu al één jaar heengegaan. Misschien gelukkig, want zooals me na al de ellende, de menschheid nog is, zal het lang duren, eer zijn idealen verwezelijkt werden.
Moeder.
BUITENPLAATS VLUGTENBURG.
Ligging: Oost-Souburg – Schroeweg 2
Geschiedenis:
Al in 1625 stond hier een boerderij. Een hofstede met boomgaard genoemd ter grootte van 3 gemet en 122 roeden (ruim 1.2 ha), gelegen in het Cornelis Jans blok. Eigenaresse is de weduwe van Nic. Pelletiers.
Na 25 jaar, als Adriaan Pelletier eigenaar is, werd Mattheus van de Putte als pachter van het hof genoemd. De zoon van Adriaan, Nicolaas, laat bij zijn overlijden in 1690 de hofstede met grond na aan zijn vrouw Agatha Evers. In 1724 verkocht zij “de geheele Hofstede, met Heerenhuys, boerewooninge, schuyre, Stallinge, Backeete gevolge ende toebehooren vandien, met 55 gemeten en 82 roeden land” aan Paulus de Back.
Na het overlijden van Paulus in 1734, laat hij een insolvente boedel na. Zijn dochter Josina doet vrijwillig afstand van de nalatenschap en de boedel werd openbaar verkocht. De hofstede werd gekocht door Robbert van der Snippe, weduwnaar van Pauline Sensse. Hij is een koopman en oud-schepen van de stad Vlissingen. Zijn enige dochter Catharina is getrouwd met de predikant Abraham du Pon.
In 1745 overlijdt Robbert en krijgt Steven de Waterman 25 gemeten land met twee hofsteden. Het overige deel gaat naar Abraham du Pon. In het zelfde jaar gaat het gedeelte van Steven over naar Abraham du Pon. Deze sterft in 1747 onverwachts aan een longaandoening.
Een van de dochters van de Catharina du Pon, Geertruid Adriana, is getrouwd met Adriaan Kroef. Hij is reder, koopman, schepen en raad te Vlissingen. Na het overlijden van de weduwe Du Pon wordt hij in 1790 eigenaar. Zijn vrouw overlijdt twee jaar later. Adriaan overlijdt in de nacht van 22 op 23 augustus op de buitenplaats.
Tijdens een openbarer verkoop koopt Marinus Tak de buitenplaats en diverse landerijen. Door hun geloofsovertuiging (doopsgezind) werd de familie Tak buiten de regeringsambten gehouden. Marinus was zeep- en zoutzieder en koopman in linnen en katoen. In 1811 overlijdt zijn vrouw Elisabeth de Wind. Na zijn overlijden in 1815 worden de vele bezittingen verdeeld over de acht kinderen. Dochter Anna krijgt onder meer Vlugtenburg. Het geheel werd geschat op een waarde van ƒ 13.500,–. Zij is getrouwd met Jan Fak Brouwer, chocoladefabrikant en handelaar.
Na het overlijden van Anna in 1822 lat zij alles in vruchtgebruik na aan haar echtgenoot.
In 1829 laat Jan Fak Brouwer het boerenhuis bouwen dat nu nog de woning van de huidige boerderij aan de Schroeweg is. Door het achterraam keek men in die tijd op het herenhuis, dat op een eilandje, midden in de gracht, stond. Een stenen brug gaf toegang tot het eilandje. De schuur stond op een afstand van 22 meter van de woning. Naast het herenhuis en de boerenwoning was er nog een tuinmanswoning. De oude boerenwoning werd afgebroken. In 1839 overlijdt Jan Fak Brouwer.
De nalatenschap werd verdeeld over de zes kinderen. Twee dochters, Maria en Suzanna, zijn getrouwd met twee broers, Jan en Christaan Hisser, erfden ieder de helft van de buitenplaats en kirjgen ook ieder de helft van het ernaast gelegen hof Schooneveld.
Na het overlijden van Jan Hisser in 1853 is Maria nog steeds voor de heflt eigenaresse van de buitenplaats. Zij woont zelf in Middelburg met haar twee kinderen, Anna en Johanna Elisabeth. Na het overlijden van Maria in 1865 erft Anna de helft van de buitenplaats en heeft dan het gezamelijke eigendom met Suzanna, haar tante.
In 1866 overlijdt Suzanne. Haar man Christiaan en zijn dochter Johanna, echtgenote van de advocaat mr. Jacob van de Graft, zijn erfgenamen vande nalatenschap. Van de Graft overlijdt in 1871.
In 1874 trouwt de weduwe Johanna met Julius Hendrik de Fremery, onder meer oud-offficier in Oost-Indië. In 1875 overlijdt Christiaan Hisser en Johanna is zijn enige erfgenaam. Na de door van haar man in 1883 vertrekt Johanna naar Den Haag, waar zij in 1920 op 88 jarige leeftijd overlijdt.
Op 1 december 1898 is er een openbare verkoping. Het eerste perceel bestaat uit een huis (de tuinmanswoning), erf met boomgaard en manteling. Voor een bedrag van ƒ 6.550,– wordt Freek Wisse eigenaar van de eerste vier percelen. Op de grond laat hij een nieuwe boerderij bouwen.
Op 19 april 1899 wordt het herenhuis voor afbraak verkocht. Christiaan Hoornick biedt er ƒ 665,– voor en krijgt tot en met 1 december de tijd om het huis tot een diepte van minstens een halve meter onder het maaiveld af te breken.
In opdracht van Johanna Hisser wordt op 28 juli 1902 de hofstede Vlugtenburg met bouw- en weilanden in het openbaar verkocht. De koper is Izaak Lijnse. Hij koopt de boerderij met bijbehorende landerijen voor ƒ 9.003,–. Hij laat de schuur afbreken en het bruggetje naar het eilandje waar het herenhuis heeft gestaan.
Na het overlijden van Sien de Visser in 1917 in het kraambed, blijft Izaak achter met drie kinderen. In 1923 trouwt hij met Catharina Roose en koopt een huisje aan het Oranjeplein te Souburg. De boerderij wordt verpacht aan Adriaan Ovaa die met de oudste dochter Saar van Izaak is getrouwd.
In 1947 overlijdt Saar. Arjaan trouwt in 1952 met Maria Hollebrandse. De boerderij wordt in 1955 gekocht van Izaak Lijnse. In 1962 wordt door de Heidemaatschappij de vijvers rondom het eiland opgevuld met zand.
Bewoners
•< 1625 – weduwe van Nic. Pelletiers
•< 1650 – Adriaan Pelletier
•- 1690 Nicolaas Pelletier x Agatha Evers
•1690 – 1724 Agatha Evers
•1724 – 1734 Paulus de Back
•1734 Josina
•1734 – 1745 Robbert van der Snippe
•1745 – Steven de Waterman
•1745 – 1747 Abraham du Pon x Catharina van der Snippe
•1747 – 1790 Catharina du Pon
•1790 – 1803 Adriaan Kroef x Geertruid Adriana
•1803 – 1815 Marinus Tak x Elisabeth de Wind
•1815 – 1822 Anna Tak x Jan Fak Brouwer
•1822 – 1839 Jan Fak Brouwer
•1839 – 1865 Maria x Jan Hisser
•1839 – 1866 Suzanna x Christiaan Hisser
•1865 – ? Anna Hisser
•1866 – 1875 Christiaan Hisser
•1874 – 1883 Johanna Hisser x Julius Hendrik de Fremery
•1883 – 1902 Johanna Hisser
•1902 – 1917 Izaak Lijnse x Sien de Visser
•1917 – 1955 Izaak Lijnse x Catharina Roose
•1955 – 1995 Arjaan Ovaa x Maria Hollebrandse
•1995 – erven Ovaa
Bronverwijzing: •De Wete, tijdschrift van de Heemkundige Kring Walcheren, 31e jaargang nummer 3 (juli 2002)
zie tevens de site Hofstede Vlugtenburg